Her gün biraz daha kalabalık hale gelen yerleşim merkezlerinde, nüfus ile paralel artan trafik, inşaat, iş makinaları ve fabrikalar ile birlikte gürültü seviyesi de artış göstermektedir. Şehir planlaması açısından, ortaya çıkan bu gürültünün, ölçülerek değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu tip bir uygulamada genellikle uzun süreli ölçüm yapılarak, sonuç insana iletilen hoşnutsuzluğu simgeleyen bir değer olarak ifade edilir.
Çalışma ortamlarında, iç ve dış alanlarda her geçen gün daha fazla gürültüye maruz kalmaktayız. Dolayısı ile gürültü hususundaki yasal düzenlemeler ve tedbirler her ülkede önem kazanmaktadır. Farklı birçok ülkede kullanılmakta olan kendileri içinde farklılıklar gösteren gürültü ölçümü yöntemleri arasında ortak bir uyum sağlamak maksadıyla ISO (International Organization for Standardization) çeşitli standartlar yayımlamaktadır. Bu standartlara uygun biçimde yapılan gürültü düzeyi ölçüm işlemleri sayesinde üretici firmalar kendi ülkeleri dışında da kabul gören ürünler geliştirebilmektedirler. Bu gibi ölçümler konusunda makina, otomotiv, beyaz eşya ve tıbbi cihazlar gibi ürünler için uluslararası standartlar mevcuttur.
Sesin Temel Parametreleri
Ses gücü, P [Watt] Birim zamanda kaynaktan yayılan ses enerjisinin ölçüsü olarak tanımlanmaktadır. Her makinanın bulunduğu mekândan bağımsız olarak kendine özgü bir ses gücü düzeyi bulunmaktadır.
Ses şiddeti (Sound Intensity), I [W/m2] Birim alandan geçen akustik enerjinin vektörel ölçüsü olarak tanımlanmaktadır.
Ses basıncı, p [Pa] Statik basıncın üzerindeki ses sebebiyle ortaya çıkan dalgalı bir basınç olarak tanımlanmaktadır. Kullanıcının kulak pozisyonunda algıladığı gürültü düzeyini belirtmektedir.
Makina ve ekipmanların gürültü seviyesinin belirlenmesi ve benzer makinalarla karşılaştırılabilmesi için kullanılan parametre Ses Gücü parametresi olarak tanımlanmaktadır. Makina ve ekipmanların gürültü düzeyleriyle alakalı uluslararası standartlarda da yine Ses Gücü parametresi kullanılmaktadır.
İlgili Akustik Standartları
Test edilen bir cihazın ses gücü düzeyi “Ses basınç düzeyi ölçümleri (ISO 3740 serisi)” ve “Ses şiddeti düzeyi ölçümleri (ISO 9614)” olmak üzere iki türlü yöntem ile belirlenebilmektedir. Buradaki her iki düzeyde de, alt normlardaki ayrıntılı olarak tanımlanan kurulum ve işletim şartlarında ölçüm yapılmaktadır. Bir deney kodu taslağının oluşturulması ve sunumuyla ilgili kurallar ISO 12001 standardında tanımlanmaktadır. Makina donanımının gürültü emisyon değerlerinin beyanı ve doğrulanmasıyla ilgili normlar ISO 4871 standardında belirtilmektedir. Makine ve donanımda temel gürültü azalım ilkeleri ise ISO 11688 ve ISO 11689 standartlarında ele alınmaktadır.
Bir makina ve ekipman için ses gücü düzeyinin tespit edilebilmesi için özel olarak tasarlanmış akustik ortamlara ihtiyaç duyulmaktadır. Çınlanım odaları ve anekoik odalar, akustik davranışların tespitinde en iyi bilinen ve hassas ölçüm olanağı sağlayan özel akustik ortamlar oldukları için bu tür ölçümler için kullanılmaktadırlar.
Çınlanım odaları, makina ve ekipmanın ses gücü düzeyinin tespit deneyi işlemleri için, Anekoik odalar ise, ürünlerin alt sistemlerinden kaynaklanabilecek gürültünün yayılım, spektral ve yönsel özelliklerinin tanımlanmasında ve Ar-Ge çalışmalarında kullanılmaktadırlar. Çınlanım odaları ve anekoik odalarda gerçekleştirilen deney ve ölçüm işlemlerinin uluslararası tanınırlığının olabilmesi için bu odaların akreditasyon kurumlarınca sertifikalandırılmaları gerekmektedir.